عوامل موثر بر رفتارهای مدیریت پسماند خانوارهای روستایی شهرستان قزوین

امروزه خطرات زیست محیطی ناشی از سوء مدیریت پسماند به عنوان یکی از مشکلات اساسی کشور مطرح است و این مشکل در روستاها بیشتر از شهرها نمود دارد. آلودگی های زیست محیطی و درنتیجه به خطر افتادن بهداشت و سلامت روستاییان نیازمند الگوی مناسب مدیریت پسماند براساس وضعیت موجود است. تحقیق توصیفی همبستگی حاضر با هدف کلی بررسی رفتار مدیریت پسماندهای کشاورزی و خانگی و عوامل موثر بر این رفتارها در روستاهای شهرستان قزوین صورت گرفت. جامعه آماری تحقیق کلیه خانوارهای روستایی شهرستان قزوین بودند (31338n= )، که با استفاده از فرمول کوکران حجم نمونهای برابر با 247 نفر برای جامعه زنان روستایی و 217 نفر برای جامعه مردان روستایی محاسبه و از طریق روش نمونهگیری چند مرحله‏ای تصادفی انتخاب و مورد مطالعه واقع شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن از طریق پانلی از اساتید و کارشناسان صاحبنظر در این زمینه مورد تأیید واقع شد. برای تعیین پایایی ابزار تحقیق یک مطالعه مقدماتی انجام گرفت که مقدار آلفای کرونباخ محاسبه شده برای بخش های مختلف بیشتر از 7/0 بدست آمد. نتایج نشان داد که زنان روستایی دارای رفتار پیشگیری از پسماند خانگی در حد متوسط می باشد و این رفتار با متغیرهای سن، مسوولیتپذیری زیستمحیطی، مشارکت اجتماعی، اعتماد اجتماعی و منزلت اجتماعی رابطه مثبت و معنی دار ولی با تحصیلات، درآمد، تعداد افراد خانوار و دانش رابطه منفی و معنیداری دارد. تحلیل رگرسیون گام به گام نیز نشان داد که شش متغیر سن، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، درآمد، مسوولیتپذیری زیستمحیطی و منزلت اجتماعی 57 درصد واریانس رفتار پیشگیری از پسماند خانگی زنان روستایی را تبیین می کنند. نتایج نشان داد که مردان روستایی دارای 15 رفتار دفع نهایی پسماندهای کشاورزی و زنان نیز دارای 11 رفتار دفع نهایی پسماندهای خانگی می باشند و زنان و مردان روستایی با سطوح متفاوت مسوولیت پذیری زیست محیطی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، منزلت اجتماعی، انسجام اجتماعی و دانش رفتارهای دفع متفاوتی را در خصوص برخی پسماندهای کشاورزی و خانگی دارا می باشند. با توجه به نتایج تحلیل عاملی اکتشافی مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی در شش عامل، مشکل مدیریت دفع نهایی پسماندهای خانگی (01/17 درصد)، مشکل فرهنگی- آموزشی پسماندهای خانگی(11/14 درصد)، مشکل بهداشتی پسماندهای خانگی(11/12 درصد)، مشکل دانشی و بهداشتی پسماندهای کشاورزی(97/8 درصد)، مشکل دانشی پسماندهای خانگی(99/6 درصد) و مشکل آموزشی پسماندهای کشاورزی(47/5 درصد) خلاصه شد که در مجموع این عوامل 68/64 درصد از واریانس کل مربوط به مشکلات مدیریت پسماندهای روستایی را در منطقه مورد مطالعه تبیین نمودند.